امروزه ارتقا امنیت و محافظت در برابر حملات سایبری، برای کسب‌و‌کارها اهمیت بسیاری دارد. افزایش حملات سایبری و تهدیدات امنیتی نیاز به ابزارهای پیشرفته برای محافظت از داده‌ها و منابع سازمان‌ها را بیش‌ازپیش ضروری کرده است. یکی از ابزارهای مهم امنیتی در این زمینه، فایروال‌ها هستند. فایروال‌ها انواع مختلفی دارند که هر یک برای مقابله با تهدیدات خاصی طراحی‌شده‌اند. در این میان، فایروال‌های برنامه وب (WAF) و فایروال‌های شبکه سنتی از مهم‌ترین و پرکاربردترین انواع فایروال‌ها هستند. هر یک از این دو نوع فایروال ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند و نقش مهمی در تأمین امنیت شبکه‌ها و برنامه‌های وب ایفا می‌کنند. بنابراین مهم است که اهمیت و تفاوت‌های بین WAF و فایروال شبکه که به جلوگیری از حملات وب و حملات گسترده شبکه کمک می‌کند را درک کنید.

فایروال‌ها یکی از بخش‌های حیاتی فناوری اطلاعات هستند که ترافیک ورودی/ خروجی را با هدف محافظت از داده‌ها و کاربران، نظارت و پایش می‌کنند. انواع مختلفی از فایروال‌ها وجود دارد که هرکدام کارکرد منحصربه‌فرد خود را دارند و به‌طورکلی موجب ارتقا امنیت، جلوگیری از تهدیدات احتمالی و محافظت از داده‌ها و کاربران می‌شوند. در این مقاله قصد داریم به بررسی و مقایسه WAF و فایروال‌های شبکه بپردازیم تا با شناخت بهتر این ابزارهای امنیتی، بتوانید از آن‌ها به‌صورت مؤثرتری در محافظت از کسب‌و‌کار خود استفاده کنید.

WAF چیست؟

WAF چیست؟ فایروال‌ برنامه وب (WAF) نوعی فایروال است که قابلیت درک یک سطح پروتکل بالاتر (HTTP یا لایه ۷) از ترافیک ورودی بین یک برنامه وب و اینترنت را دارد. این فایروال می‌تواند درخواست‌های مخرب را قبل از پذیرش توسط برنامه‌ها و سرورهای وب، شناسایی کرده و پاسخ دهد. بنابراین WAF یک لایه اضافی از امنیت را به کسب‌و‌کارها ارائه می‌دهد و حملات برنامه‌های وب را مسدود می‌کند. بسیاری از این حملات با لیست OWASP Top 10 مشترک هستند از جمله: حملات اسکریپت‌نویسی بین‌سایتی (XSS)، تزریق SQL، حملات (DoS)، و نشت اطلاعات یا اطلاعات ناامن.

 یک WAF می‌تواند یک دستگاه سخت‌افزاری، دستگاه مجازی یا یک سرویس مبتنی بر ابر باشد که بین کاربران خارجی و برنامه‌های وب قرار می‌گیرد تا تمامی ارتباطات HTTP را پایش کرده و درخواست‌های مخرب را قبل از رسیدن به کاربران نهایی مسدود کند.

فایروال چیست؟

فایروال یا دیوار آتش شبکه یکی از ابزارهای اصلی در امنیت شبکه است که وظیفه‌ی اصلی آن کنترل و نظارت بر ترافیک ورودی/ خروجی شبکه می‌باشد. این فایروال‌ها به‌طور عمده در لایه‌های ۳ و ۴ مدل OSI عمل می‌کنند و با اعمال قوانین و سیاست‌های امنیتی، ترافیک شبکه را بر اساس آدرس‌های IP، پورت‌ها و پروتکل‌ها فیلتر می‌کنند. فایروال‌های شبکه می‌توانند به‌صورت سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و یا ترکیبی از هر دو پیاده‌سازی شوند.

فایروال‌های شبکه می‌توانند بر اساس حالت اتصال (Stateful) یا بدون حالت اتصال (Stateless) عمل کنند. فایروال‌های Stateful اطلاعات مربوط به اتصالات فعال را ذخیره و بر اساس وضعیت هر اتصال تصمیم‌گیری می‌کنند که آیا ترافیک را مجاز بدانند یا خیر. این نوع فایروال‌ها معمولاً امنیت بیشتری ارائه می‌دهند زیرا می‌توانند رفتارهای مشکوک را در طول زمان تشخیص دهند.

علاوه بر این، فایروال‌های نسل جدید (NGFW) امکانات بیشتری را ارائه می‌دهند، ازجمله تحلیل و تشخیص نفوذ (IDS/IPS)، بازرسی بسته‌های عمیق (DPI)، فیلترینگ URL، و امکانات امنیتی دیگر که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا تهدیدات پیشرفته‌تر و پیچیده‌تری را شناسایی و مسدود کنند.

فایروال‌های شبکه به‌عنوان اولین خط دفاعی در برابر تهدیدات اینترنتی عمل می‌کنند و به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از دسترسی غیرمجاز، حملات بدافزاری، و نفوذهای مخرب جلوگیری کنند. این فایروال‌ها نقش حیاتی در تأمین امنیت شبکه‌های سازمانی دارند و برای هر کسب‌و‌کاری که از اینترنت استفاده می‌کند، ضروری هستند.

تفاوت WAF و Firewall

فرق WAF و firewall شبکه به چندین جنبه از عملکرد و هدف آن‌ها مربوط می‌شود. این تفاوت‌ها شامل لایه‌های عملیاتی، نوع حملاتی که هرکدام پیشگیری می‌کنند، و قابلیت‌های امنیتی آن‌ها است. در زیر به بررسی این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

۱. لایه‌های عملیاتی

WAF: در لایه ۷ مدل OSI عمل می‌کند که به لایه کاربرد (Application Layer) معروف است. این فایروال به بررسی و فیلتر کردن ترافیک HTTP و HTTPS می‌پردازد.

فایروال شبکه: در لایه‌های ۳ و ۴ مدل OSI عمل می‌کند که به ترتیب به لایه شبکه (Network Layer) و لایه انتقال (Transport Layer) معروف هستند. این فایروال‌ها ترافیک را بر اساس آدرس‌های IP، پورت‌ها و پروتکل‌ها فیلتر می‌کنند.

۲. نوع حملات

WAF: برای مقابله با حملات مربوط به برنامه‌های وب طراحی‌شده است که شامل حملاتی مانند حملات اسکریپت‌نویسی بین‌سایتی (XSS)، تزریق SQL و حملات DDoS می‌شود.

فایروال شبکه: بیشتر برای جلوگیری از حملات عمومی مانند حملات DDoS بر روی لایه شبکه، اسکن پورت، و دسترسی‌های غیرمجاز طراحی‌شده است.

۳. قابلیت‌های امنیتی

WAF: قادر است درخواست‌های HTTP و HTTPS را بررسی کرده و بر اساس محتوای آن‌ها تصمیم‌گیری کند. WAF می‌تواند قوانین پیچیده‌ای را برای جلوگیری از حملات خاص برنامه‌های وب تعریف کند.

فایروال شبکه: فایروال شبکه می‌تواند قوانین امنیتی را برای کنترل ترافیک بر اساس آدرس IP، پروتکل و پورت تنظیم کند. برخی از فایروال‌های نسل جدید (NGFW) نیز قابلیت‌هایی مانند تحلیل و تشخیص نفوذ (IDS/IPS)، بازرسی بسته‌های عمیق (DPI) و فیلترینگ URL را دارند.

۴. روش تشخیص

WAF: به بررسی ترافیک HTTP به‌منظور پایش و شناسایی درخواست‌های مخرب می‌پردازد.

فایروال شبکه: بسته‌های داده و وضعیت ترافیک ورودی/ خروجی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

۵. هدف

WAF: هدف اصلی WAF محافظت از برنامه‌های وب و داده‌های حساس در برابر تهدیدات وب است.

فایروال شبکه: هدف اصلی فایروال شبکه محافظت از شبکه سازمانی و جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز به منابع شبکه است.

۶. کاربرد

WAF: برای محافظت از سرورهای وب، سرور مجازی و سرور ابری و برنامه‌های تحت وب که در معرض اینترنت قرار دارند، مناسب است.

فایروال شبکه: برای محافظت کلی از شبکه‌های داخلی و محیط‌های عملیاتی بزرگ‌تر که به اینترنت متصل هستند، مناسب است.

مقایسه WAF و فایروال

هرچند که WAF و فایروال شبکه هر دو ابزار امنیتی هستند که به‌منظور محافظت از شبکه‌ها و برنامه‌ها در برابر تهدیدات امنیتی به کار می‌روند. اما کاربردهای جداگانه‌ای دارند که در لایه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین در ادامه شباهت‌ها و تفاوت‌های WAF و فایروال را موردبررسی قرار می‌دهیم.

شباهت‌ها:

WAF و فایروال شبکه هر دو وظیفه فیلتر کردن و کنترل ترافیک ورودی/ خروجی را بر عهده‌دارند. آن‌ها با استفاده از قوانین و سیاست‌های امنیتی خاص، ترافیک مشکوک را شناسایی و مسدود می‌کنند. هر دو می‌توانند به‌عنوان بخشی از یک راهکار جامع امنیت سایبری به کار گرفته شوند و معمولاً در محیط‌های ابری و شبکه‌های سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تفاوت‌ها:

فایروال شبکه در لایه‌های ۳ و ۴ مدل OSI عمل می‌کند و تمرکز اصلی آن بر کنترل ترافیک بر اساس آدرس‌های IP، پورت‌ها و پروتکل‌ها است. این فایروال برای محافظت از شبکه در برابر حملات گسترده مانند اسکن پورت و حملات DDoS طراحی‌شده است. در مقابل،WAF در لایه ۷ مدل OSI عمل می‌کند و تمرکز آن بر محافظت از برنامه‌های وب در برابر حملات خاصی مانند Cross-Site Scripting (XSS) وSQL Injection است.

در نتیجه، فایروال شبکه برای محافظت از زیرساخت‌های کلی شبکه و WAF برای محافظت از برنامه‌های وب به کار می‌رود. استفاده از این دو فایروال می‌تواند یک راهکار امنیتی کامل و چند لایه ارائه دهد.

جدول مقایسه

	WAF	فایروال شبکه
تمرکز	برنامه‌های وب- لایه ۷ OSI (HTTP/S)	تأمین امنیت شبکه در لایه‌های ۳ و ۴ مدل OSI (لایه شبکه و انتقال)
کاربرد	حفاظت از برنامه‌های وب.	حفاظت از شبکه‌های اینترنت. شبکه‌ها را در سطوح مختلفی از امنیت طبقه‌بندی کرده و از آن محافظت می‌کند.
قابلیت‌ها	محافظت از برنامه‌های وب در برابر حملات XSS، CSRF، BOT و امنیت API.	محافظت از DNS، FTP،SMTP ،SSH  و Talent.

 

مزایا و معایب

	WAF	فایروال
مزایا	·        توانایی مقابله با حملات خاص برنامه‌های وب. ·        قابلیت تنظیم قوانین پیچیده برای فیلتر کردن ترافیک وب. ·        کمک به رعایت الزامات تطابق (مانند PCI DSS).	·        حفاظت گسترده از شبکه. ·        قابلیت تحلیل و تشخیص نفوذ. ·        توانایی مدیریت ترافیک ورودی و خروجی.
معایب	·        ممکن است موجب کندی در عملکرد برنامه‌ها شود. ·        ممکن است در تشخیص حملات جدید به‌روز نباشد.	·        عدم توانایی در مقابله با حملات خاص برنامه‌های وب. ·        نیاز به پیکربندی دقیق برای جلوگیری از مشکلات امنیتی.

 

لایه ۷ در مقابل لایه ۳ و ۴ OSI

لایه‌های ۳، ۴ و ۷ مدل OSI نقش‌های متفاوتی در انتقال و محافظت از داده‌ها در شبکه‌های کامپیوتری دارند. هرکدام از این لایه‌ها ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود را دارند. ترکیب محافظت‌های مختلف در این لایه‌ها می‌تواند به یک راهکار امنیتی جامع و مؤثر منجر شود.

لایه‌های ۳ و ۴ بر مسیریابی و انتقال داده‌ها تمرکز دارند و ترافیک را بر اساس آدرس‌های IP، پورت‌ها و پروتکل‌ها کنترل می‌کنند. این لایه‌ها برای محافظت از شبکه‌های کلی و جلوگیری از حملات گسترده استفاده می‌شوند. در مقابل، لایه ۷ به تحلیل دقیق‌تر ترافیک برنامه‌های کاربردی می‌پردازد و تهدیدات خاصی که به برنامه‌ها مربوط می‌شوند را شناسایی می‌کند. فایروال‌های برنامه وب در لایه ۷ عمل می‌کنند و برای محافظت از برنامه‌های وب در برابر حملات هدفمند طراحی‌شده‌اند.

 

از WAF و Firewall به چه منظوری استفاده می شود؟

WAF برای محافظت از برنامه‌های وب در برابر حملاتی که به‌طور مستقیم برنامه‌ها را مورد هدف قرار می‌دهند، مانند حملات تزریق SQL (SQL Injection)، تزریق اسکریپت بین سایتی (XSS) و حملات DDoS طراحی‌شده است. فایروال برنامه وب در لایه ۷ مدل OSI عمل می‌کند و ترافیک HTTP/S را مورد بررسی قرار می‌دهد تا تهدیدات امنیتی را شناسایی و مسدود کند. این ابزار امنیتی به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا با استانداردهای امنیتی مانند PCI-DSS و 10 OWASP Top مطابقت داشته باشند و از این طریق ریسک‌های امنیتی را کاهش دهند.

فایروال‌های شبکه برای محافظت از کل شبکه‌های داخلی سازمان‌ها در برابر ترافیک مخرب و دسترسی غیرمجاز طراحی‌شده‌اند و ترافیک ورودی/ خروجی را تجزیه و تحلیل می‌کنند. فایروال‌ها در لایه‌های ۳ و ۴ مدل OSI عمل می‌کنند و بر اساس آدرس‌های IP، شماره پورت‌ها و پروتکل‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند. این فایروال‌ها می‌توانند ترافیک غیرمجاز را مسدود کرده و دسترسی به منابع شبکه را مدیریت کنند. این ابزار امنیتی با شناسایی و جلوگیری از حملات DoS (Denial of Service)، اسکن پورت و سایر حملات گسترده، امنیت شبکه را ارتقا می‌دهد.

 

WAF و فایروال ابزاری ضروری برای تامین امنیت سایت

به‌طورکلی، WAF و فایروال شبکه هر دو ابزارهای ضروری برای تامین امنیت سایبری هستند، اما هر کدام در لایه‌ها و کاربردهای مختلفی عمل می‌کنند و برای مقابله با تهدیدات مختلف طراحی‌شده‌اند. سازمان‌ها معمولاً از هر دو نوع فایروال برای ایجاد یک راهکار امنیتی جامع و چند لایه استفاده می‌کنند. ترکیب WAF برای محافظت از برنامه‌های وب و فایروال شبکه برای محافظت از زیرساخت‌های شبکه یک استراتژی امنیتی قوی و کارآمد است. استفاده ترکیبی از هر دو نوع فایروال می‌تواند به یک راهکار امنیتی جامع و مؤثر منجر شود که هم شبکه و هم برنامه‌های کاربردی را در برابر تهدیدات مختلف محافظت می‌کند. هر دو ابزار را می‌توانید از ابرآسیاتک تهیه و استفاده کنید.

 

سوالات متداول

1- آیا WAF می‌تواند جایگزین فایروال شود؟

خیر، فایروال برنامه وب با فایروال شبکه کارکردی متفاوت دارد و نمی‌توان به‌عنوان جایگزین از فایروال شبکه استفاده کرد.

2- آیا WAF یک فایروال لایه ۷ است؟

بله، WAF در لایه کاربردی یا همان لایه ۷ مدل OSI عمل می‌کند.

3- آیا فایروال شبکه می‌تواند از حملات لایه کاربرد (لایه ۷) جلوگیری کند؟

خیر، فایروال شبکه بر روی لایه ۳ و ۴ (شبکه و انتقال) عمل می‌کند.

4- آیا استفاده از هر دو WAF و فایروال شبکه ضروری است؟

بله، برای یک راهکار جامع، استفاده ترکیبی از فایروال برنامه وب و فایروال شبکه، توصیه می‌شود. WAF از برنامه‌های وب محافظت می‌کند و فایروال شبکه امنیت کل شبکه‌های داخلی را پوشش می‌دهد.