اتاق سرور چیست؟ + استانداردها و مشخصات

وبلاگ ابر آسیاتک » مقالات » اتاق سرور چیست + استانداردها

اتاق سرور بخشی از یک دیتاسنتر است که تجهیزات زیرساختی مانند سرورها، سوئیچ، روتر و… در آن نگهداری می‌شود. در این مقاله از ابر آسیاتک قصد داریم شما را با مفهوم Server Room، تجهیزات اتاق سرور، انواع استانداردهای اتاق سرور و تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر آشنا نماییم. پس تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

اتاق سرور چیست؟

اتاق سرور یا Server Room بخشی از دیتاسنتر است که برای نگهداری و مدیریت سرورها و تجهیزات مرتبط طراحی شده است. این اتاق، معمولا شامل چندین سرور فیزیکی در قالب‌های مختلفی مانند رک‌مونت (rack mounted)، برجکی(tower) یا بلید(blade) می‌باشد. اتاق کامپیوتر با تجهیزاتی مانند سیستم خنک کننده، تهویه، اطفای حریق و.. تجهیز می‌شود تا پایداری و ایمنی سرورها تضمین شود. در واقع می‌توان گفت، یک دیتاسنتر از چندین اتاق سرور تشکیل شده است که هر یک برای کاربران و خدمات خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اتاق کامپیوتر ممکن است بخشی از یک دیتاسنتر بزرگ باشد یا به عنوان دیتاسنتر خصوصی در سازمان‌هایی مانند بانک، موتورهای جستجو یا برنامه‌های شبکه‌های اجتماعی که نیاز به پردازش‌های پیچیده و منابع رایانشی بالایی دارند، برای پشتیبانی از عملیات آنها مورد استفاده قرار گیرد.

چرا به اتاق سرور نیاز داریم؟

برخی از سازمان‌های دولتی و خصوصی از اتاق کامپیوتر برای نیازهای پردازشی با عملکرد بالا (HPC) و مدیریت داده‌های کلان، استفاده می‌کنند. این فضاها شرایط بهینه و پایداری را برای سرورها، تجهیزات شبکه و سیستم‌های ذخیره‌سازی فراهم می‌کند و کمتر دچار اختلال می‌شوند. در واقع، Server Room امکان دستیابی به اهداف عملکرد و کنترل هزینه‌ها، مانند کاهش زمان خاموشی و بهینه سازی مصرف انرژی را همانند سرور ابری برای شما فراهم می‌آورد و در عین حال، می‌تواند محیطی امن برای حفاظت از داده‌های سازمان شما ایجاد کند. برای مثال، فرض کنید شما ارائه دهنده خدمات بانکی هستید و نیاز دارید سرویس شما در هر ساعت از شبانه روز بدون قطعی در دسترس کاربران باشد و به درخواست آنها پاسخ دهد. اتاق سرور با ایجاد محیطی کنترل شده، شرایطی را برای سروها فراهم می‌آورد که بتوانند به صورت مداوم به فعالیت خود ادامه دهند و از بروز اختلالات و عدم دسترسی به خدمات جلوگیری کنند.

اجزای اتاق سرور

همانطور که پیش‌تر در مفهوم اتاق سرور چیست، اشاره شد، این فضا برای نگهداری و مدیریت تجهیزات زیرساختی طراحی شده است و در بخشی از دیتاسنتر قرار داد. در ادامه، به معرفی اجزای تشکیل دهنده اتاق کامپیوتر می‌پردازیم.

ساختمان اتاق سرور

سرور روم یک بخش کلی به نام بخش ساختمان دارد که اجزای آن شامل دیوارها، سقف عایق حرارت و صدا، کف کاذب برای مدیریت کابل و تهویه هوا، سیستم‌های تهویه و خنک کننده برای حفظ دمای مناسب، سیستم برق اضطراری در مواقع قطع برق است. همه این اجزا به طور هماهنگ فعالیت می‌کنند تا تجهیزات در بهترین شرایط کاری خود باقی بمانند.

زیرساخت شبکه

زیرساخت شبکه در Server Room شامل روترها، سوئیچ، فایروال‌ها، کابل کشی و سایر دستگاه‌هایی است که ارتباط بین سرورها، کاربران و شبکه خارجی مانند اینترنت را فراهم می‌کنند. سوئیچ و روتر برای مدیریت ترافیک داده‌ها و اتصال سرورها به شبکه داخلی، فایروال‌ها برای امنیت شبکه و کابل کشی ساختار یافته برای مدیریت ارتباطات شبکه‌ای بین دستگاه‌ها در رک سرورها قرار دارند.

سرورها

سرورها مسئولیت پردازش، ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌ها را برعهده دارند. نوع سرورهای بکار گرفته شده در اتاق سرور نیز مانند سرورهای استاندارد، سرورهای رَک‌مونت، یا سرورهای Blade و مدل سرورها مانند HDD و SSD نیز مستقیما بر قدرت پردازشی و توانایی پردازش داده‌ها تاثیر گذار هستند.

رک‌ها

رک‌ها قفسه‌هایی هستند که برای نصب و سازمان‌دهی سرورها و تجهیزات شبکه استفاده ‌می‌شوند. رک‌ها در اندازه‌ها و پیکربندی‌های مختلف وجود دارند تا انواع مختلف سخت افزار را در خود نگهداری کنند و بهینه‌سازی فضا و تهویه هوا بپردازند.

سوئیچ و روتر

سوییچ‌ داده‌ها را بین دستگاه‌های مختلف در شبکه LAN انتقال می‌دهد و ارتباط سریع‌تری بین سرورها و تجهیزات شبکه برقرار می‌کند. هر پورت سوئیچ می‌تواند به یک دستگاه یا بخش خاصی از شبکه اختصاص پیدا کند و تاخیر را کاهش دهد. در مقابل روتر، دستگاهی است که شبکه‌های مختلف را بهم متصل می‌کند و ترافیک داده‌ها را بین شبکه‌های داخلی و خارجی مدیریت می‌کند و وظیفه مدیریت مسیر داده‌ها بین شبکه‌های مختلف را دارند. در واقع می‌توان گفت، سوییچ مسئول ارتباط با سرورها و روتر است و وظیفه توزیع داده‌ها در شبکه داخلی را دارد.

برق اتاق سرور

یکی دیگر از اجزای سرور روم بخش برق است که شامل کابل‌های برق برای توزیع برق، سیستم ارتینگ و باندینگ اتاق سرور، ژنراتور، منبع برق UPS است که این تجهیزات هم در خارج از اتاق سرور و هم در اتاق سرور مستقر هستند.

تجهیزات اتاق سرور

اکنون که با اجزای اتاق کامپیوتر آشنا شدید، در ادامه به بررسی تجهیزات Server Room خواهیم پرداخت.

سیستم‌های خنک کننده

سیستم‌های خنک کننده برای حفظ دمای مناسب و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد تجهیزات، در اتاق کامپیوتر وجود دارند که شامل واحدهای تهویه مطبوع، فن‌های خنک کننده و یا سیستم‌های خنک کننده مایع می‌باشند.

تامین برق

منبع تغذیه برق در اتاق سرور برای تامین انرژی پایدار و جلوگیری از آسیب به تجهیزات در صورت قطع برق استفاده می‌شوند. تامین برق شامل منابع تغذیه بدون وقفه (UPS)، واحدهای توزیع برق (PDU)، ژنراتورها و محافظ‌های برق است. PDU ها برق را به سرورها و تجهیزات شبکه در اتاق سرور توزیع می‌کنند و معمولاً شامل ویژگی‌هایی مانند محافظت در برابر نوسانات، نظارت بر برق و مدیریت از راه دور هستند.

تامین برق پشتیبان

وجود ژنراتور UPS در اتاق سرور به عنوان منبع اصلی انرژی به کار می‌رود و در صورت قطع برق عملکرد سرورها پایدار خواهد ماند و از دسترس خارج نخواهد شد

مانیتورینگ و مدیریت از راه دور

بسیاری از سرور روم‌ها با سیستم‌های مانیتورینگ تجهیز شده‌اند. ابزارهایی که به مانیتورینگ وضعیت سرورها، دما، رطوبت و سایر شرایط محیطی کمک می‌کنند تا تجهیزات را از راه دور نظارت و کنترل کنند و نیاز به دسترسی فیزیکی را کاهش دهند.

سیستم‌های امنیتی

همانطور که در مفهوم اتاق سرور چیست به آن اشاره شد، می‌دانید که اتاق سرور حاوی داده‌ها و تجهیزات حساس هستند، بنابراین، اقدامات امنیتی مانند سیستم‌های کنترل دسترسی، دوربین مداربسته، قفل‌های الکترونیکی، سیستم‌های تشخیص نفوذ و…. برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز در این فضا بکار گرفته شده است.

مانیتورینگ محیطی

یکی دیگر از تجهیزات بکار گرفته شده در Server Room مانیتورینگ محیطی است. با توجه به اینک سرورها به شرایط محیطی حساس هستند، حسگرهایی برای نظارت بر دما، رطوبت و سایر عوامل محیطی در اتاق سرور نصب می‌شود.

سیستم‌های اطفاء حریق

سیستم‌های اطفاء حریق در Server Room شامل سیستم‌های هشدار و خاموش کننده‌ آتش است که برای شناسایی و خاموش کردن سریع آتش نصب می‌شوند تا آسیب به تجهیزات را به حداقل برسانند.

پوشش دیوار، سقف و کف

یکی دیگر از تجهیزات بکار رفته در سرور روم پوشش دیوار، سقف و کف این فضا است. دیوارها و سقف اتاق کامپیوتر مقاوم در برابر نفوذ گرد و غبار، آتش، رطوبت هستند و به خوبی از ورود حرارت و رطوبت جلوگیری می‌کنند. همچنین کف اتاق سرور به‌گونه‌ای تجهیز شده است تا خطرات ناشی از تخلیه الکتریکی برای تجهیزات کاهش پیدا کند.

انواع استانداردهای اتاق سرور

انواع استانداردهای Server Room شامل موارد زیر می‌باشند:

استانداردهای محل قرارگیری اتاق سرور

محل قرارگیری اتاق کامپیوتر باید به گونه‌ای باشد که از خطرات محیطی و انسانی در امان باشد. اتاق سرور با توجه نویزهای زیادی که دارد باید دور از مناطق مسکونی و مناطق پرخطر مانند طبقات همکف، پارکینگ، تاسیسات آب و فاضلاب و یا مکان‌هایی با دمای بالا قرارگیرد. همچنین اتاق کامپیوتر باید در محلی قرار داشته باشد که کمترین ریسک را در برابر بلایای طبیعی مثل سیل، زلزله و آتش سوزی داشته باشد.

استانداردهای محدودیت دسترسی به اتاق سرور

استانداردهای محدودیت دسترسی به اتاق سرور به منظور محافظت از سخت افزار و داده‌های حساس انجام می‌شود. این استاندارها شامل مجموعه‌ای از سیستم‌های کنترل فیزیکی ورود مانند کارت‌های هوشمند، قفل‌های الکترونیکی و سیستم‌های بیومتریک مانند اسکنرهای اثر انگشت است تا فقط افرادی که مجوز لازم را دریافت کرده باشند بتوانند به اتاق سرور سر بزنند. همچنین، ضبط ورود و خروج افراد توسط دوربین‌های مداربسته و حفظ سوابق آن باعث جلوگیری از ورود و خروج غیر مجاز خواهد شد.

استانداردهای تجهیزات اتاق سرور

استانداردهای تجهیزات اتاق سرور شامل رعایت الزامات خاصی است. ارتفاع سقف سرور باید حداقل ۲۷۵ سانتی‌متر باشد تا فضای کافی برای تجهیزات و سیستم‌های تهویه فراهم شود. سازه اتاق سرور روم نیز باید بتواند وزن سرورها و تجهیزات سنگین را تحمل کند. در ورودی اتاق کامپیوتر با عرض ۱۱۰ و ارتفاع ۲۷۴ سانتی‌متر طراحی می‌شود تا در مواقع نیاز به ورود و خروج تجهیزات، این کار به راحتی انجام شود. همچنین، چیدمان تجهیزات نیز ۱۲۰ سانتی‌متر از جلو و ۹۰ سانتی‌متر از عقب محفظه سرور رعایت می‌شود تا جریان هوا و دسترسی به تجهیزات بهینه شود.

استانداردهای برق‌رسانی اتاق سرور

استانداردهای برق‌رسانی اتاق سرور شامل استفاده از منابع انرژی اضطراری UPS برای جلوگیری از قطع برق، سیستم‌های توزیع برق با قابلیت بارهای سنگین برای هر رک سرور است. برق اضطراری UPS تضمین می‌کند که اتاق سرور همیشه برق داشته باشد و توانایی فعال‌سازی تمامی سرورها و تجهیزات را داشته باشد. فقط لازم است در فواصل زمانی مشخص تست شوند و از سلامت آنها اطمینان حاصل شود. اکثر راه حل‌های UPS می‌توانند اتاق سرور را به مدت ۵ تا ۲۰ دقیقه روشن نگه دارند و پس از آن مولد پشتیبان شما باید مسئولیت را بر عهده بگیرد.

استانداردهای کنترل دما

دمای اتاق سرور باید بین ۶۶ تا ۷۱ درجه فارنهایت (۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد) نگه داشته شود تا از گرمای بیش از حد جلوگیری شود. طراحی‌های اتاق سرور مدرن، مبتنی‌بر سیستم‌های تهویه مطبوع (PAC) است و رطوبت، دما و فیلتراسیون ذرات را به خوبی کنترل می‌کند. طبق این استاندارد برای هر رک ۶ سنسور دما در قسمت‌های بالایی، میانی و پایینی، پشت و جلوی رک ها وجود دارد. برای کمتر گرم شدن سرورها باید فضای زیادی بین سرورها و قفس‌های کابل وجود داشته باشد، فن نصب شود و از قفسه‌های سرور با کنترل‌های دمای داخلی استفاده شود. همچنین، اتاق‌های سرور باید دارایِ سیستم‌های مانیتورینگ دما برای اندازه‌گیری دقیق دما و هشدار دهنده خودکار برای شناسایی و رفع مشکل در کنترل دما باشند.

استانداردهای امنیتی اتاق سرور

استانداردهای امنیتی اتاق سرور شامل امنیت سایبری و فیزیکی هستند تا از داده‌های حساس محافظت شود. برای امنیت فیزیکی، نصب دوربین مداربسته در جلو و داخل اتاق سرور ضروری است تا نظارت دائمی بر فعالیت‌ها صورت گیرد. استفاده از قفل‌های بیومتریک یا سیستم‌های احراز هویت دو مرحله‌ای(۲FA) بر روی قفسه‌‌های سرور و در ورودی اتاق کامپیوتر از دسترسی غیرمجاز جلوگیری می‌کند. همچنین، نصب حسگرها بر روی سرورها، سوییچ‌ها، درها و واحدهای توزیع برق PDU به شناسایی سریع هرگونه مشکل امنیتی کمک می‌کند و محیط کلی سرور را ایمن نگه می‌دارد.

مانیتورینگ اتاق سرور

اتاق سرور اصلی‌ترین بخش هر سازمانی است و هرگونه اختلال در این بخش باعث اختلال سیستم و ایجاد خسارت خواهد شد. در همین راستا، مسئول مانیتورینگ سرور روم باید تمام فاکتورهای مهم مانند حسگرهای دما و رطوبت برای کنترل شرایط محیطی، دوربین مداربسته برای نظارت تصویری، سیستم‌های مدیریت و توزیع برق (PDU) برای نظارت بر مصرف انرژی و سیستم‌های هشداردهنده برای شناسایی و اعلام سریع هرگونه مشکل را مرتب چک کند و از شرایط عملکرد سرورها اطمینان حاصل نماید. همچنین، نرم‌افزارهای مانیتورینگ پیشرفته مانند Zabbix، Nagios و Datadog برای ارائه گزارش‌‎ها و تحلیل‌های لحظه‌ای وضعیت تجهیزات و شرایط محیطی استفاده می‌شوند تا از هرگونه خرابی یا اختلال جلوگیری شود.

تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر

همانطور که در مفهوم اتاق سرور چیست به آن اشاره شد، Server Room بخشی از یک دیتاسنتر است. سرور روم، یک فضای کوچک در داخل ساختمان شرکت است که برای نگهداری تعداد محدودی سرور و تجهیزات شبکه به کار می‌رود و مدیریت آن برعهده تیم داخلی شرکت است. دیتاسنتر را می‌توان مانند یک ساختمان بزرگ تصور کرد که به نگهداری، ذخیره‌سازی و پشتیبانی از حجم زیادی از سخت افزارهای سرور و تجهیزات شبکه اختصاص داده شده‌اند و فضای موجود در آن معمولا بین چندین سازمان به اشتراک گذاشته می‌شود.

پس می‌توان گفت، اتاق سرور و دیتاسنتر هر دو مکان‌هایی برای نگهداری سرور و اجزای مرتبط هستند، اما اهداف و ویژگی‌های متفاوتی دارند:

اتاق سرور:

Server Room معمولاً یک فضای کوچک‌تر و محلی در داخل محیط سازمان است، مانند یک ساختمان اداری
این اتاق‌ها شامل سرورها، تجهیزات شبکه و دیگر زیرساخت‌های فناوری اطلاعاتی است که برای عملیات سازمان ضروری هستند.
اتاق‌های سرور غالباً توسط کسب‌وکارهای کوچک‌تر یا سازمان‌هایی استفاده می‌شوند که نیاز به مقیاس یا افزونگی یک دیتاسنتر کامل ندارند.
سیستم‌های خنک‌کننده، تأمین برق و تدابیر امنیت فیزیکی در اتاق‌های سرور مهم هستند، اما ممکن است به اندازه دیتاسنترها پیشرفته یا مقاوم نباشند.
اتاق‌های سرور ممکن است مستقیماً توسط تیم فنی هر سازمان مدیریت شوند.

دیتاسنتر:

دیتاسنتر یک تاسیسات بزرگ و اختصاصی است که برای نگهداری تعداد زیادی سرور، سیستم‌های ذخیره‌سازی، تجهیزات شبکه و دیگر زیرساخت‌های IT طراحی شده است.
دیتاسنترها غالباً توسط سازمان‌های بزرگ‌تر، ارائه‌دهندگان خدمات ابری و شرکت‌های مخابراتی برای پشتیبانی از نیازهای زیرساختی خود استفاده می‌شوند.
دیتاسنترها معمولاً دارای سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته، تأمین برق افزونه، تدابیر امنیتی پیچیده و کنترل‌های محیطی برای اطمینان از عملکرد و قابلیت اطمینان بهینه هستند.
دیتاسنترها، ممکن است خدماتی مانند کولوکیشن ارائه دهند که در آن چندین سازمان می‌توانند فضای مورد نیاز خود را اجاره کنند و منابع را درون تاسیسات به اشتراک بگذارند.
دیتاسنترها ممکن است توسط خود سازمان یا توسط ارائه‌دهندگان خدمات ثالث که در عملیات دیتاسنتر تخصص دارند، مدیریت شوند.

امنیت اتاق سرور

اتاق سرور یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر سازمانی است، زیرا در این فضا تجهیزات حیاتی شبکه و داده‌های حساس سازمان نگهداری می‌شود. برای محافظت از این اطلاعات، لازم است روش‌های مختلفی مانند دسترسی محدود به اتاق کامپیوتر، سیستم‌های قفل الکترونیکی، دوربین‌های نظارتی و سیستم‌های هشدار دهنده در سه سطح امنیتی به کار گرفته شود. در ادامه، به بررسی سه سطح امنیتی Server Room خواهیم پرداخت.

امنیت محیطی

امنیت محیطی تضمین می‌کند که فقط پرسنل مجاز می‌توانند وارد دیتاسنتر شوند. در این سطح از امنیت، قفل‌های الکترونیکی درب‌ها دارای دستگاه‌هایی هستند که تشخیص می‌دهند فرد اجازه وارد شدن دارد یا خیر و می‌توانند به طور همزمان با سایز تجهیزات امنیتی مانند دوربین‌های مداربسته و حصارهای نظارتی کار کنند. این تجهیزات همزمان عمل می‌کنند تا امنیت فیزیکی دیتاسنتر را افزایش دهند.

امنیت دسترسی به اتاق سرور

سرورها را می‌توان با استفاده از دستگاه‌های کنترل دسترسی درب که دارای خواننده‌های اعتبارنامه داخلی از جمله دستگاه‌های محافظ باتری Aperio یا قفل‌های امنیتی اتاق سرور کامل، نظارت و کنترل کرد. هر یک از این دستگاه‌ها به طور یکپارچه با سیستم‌های مدیریت دسترسی و امنیت از بیش از ۱۰۰ سازنده مختلف ادغام می‌شوند. در این سطح از امنیت سرور روم باید شامل ضد آب، ضد گرد و غبار، امنیت الکترومغناطیسی و محافظت در برابر تهدیدات فیزیکی برای سرورها و داده‌ها باشد.

امنیت رک سرور

آخرین سطح امنیت فیزیکی داده‌ها، مربوط به رک‌های سرور است. اتاق‌های کامپیوتر دارای یک جریان مداوم و ثابت از ترافیک‌ مجاز هستند، این ترافیک شامل افرادی است که اجازه دسترسی به این فضا را دارند مانند نظافت‌چی‌ها، کارکنان تعمیر و نگهداری، تکنسین‌های تعمیر. قفل کردن قفسه رک با استفاده از فناوری RFID، به عنوان آخرین خط دفاع در برابر دسترسی غیرمجاز و نقض فیزیکی داده‌ها، به صورت عمدی یا تصادفی است.

امنیت محیطی، دسترسی و رک در اتاق‌های سرور تضمین می‌کند که تجهیزات و داده‌های سازمان در برابر تهدیدات داخلی و خارجی محافظت شده و از خطرات جلوگیری شود.

جمع بندی

اکنون که به انتهای این مطلب رسیدید می‌دانید که اتاق سرور چیست و چه اجزا، تجهیزات و استانداردهایی دارد. با این حال، باید در نظر داشته باشید که ایجاد یک اتاق سرور هزینه‌بر است و برای ساخت و تجهیز کردن، پرسنل، نگهداری، بازرسی و تعمیرات آن باید میلیون‌ها تا صد میلیون تومان هزینه کنید. با این‌حال، خرید سرور ابری یک راه‌حل مقرون به صرفه برای شما خواهد بود. با خرید سرور مجازی از ابر آسیاتک می‌توانید بدون نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت فیزیکی، از منابع رایانشی و ذخیره سازی به صورت آنلاین استفاده کنید و دغدغه‌ای بابت نگهداری از زیرساخت سرورهای خود نداشته باشید.